[Kruk Siwy]

Nie mogę się zgodzić z opinią Fidel-F2, . Tylko cisza nie jest moją ulubioną powieścią Peteckiego ale doceniam kolejną wersję "twardego faceta" i próbę podjęcia wątków ekologicznych. Jak to u tego autora przygodówka, takich rzeczy w Polsce się wtedy pisało mało albo i wcale...
A głupota? Mój bosze, to rzecz względna. Prawie każdą - w końcu rozrywkową - powieść można skrytykować.
Nie zamierzam wchodzić w spór z Fidelitem, gdyż jak uczy wieloletnie doświadczenie była by to dyskusja daremna i nic nie wnosząca.
Ale wyrażam tu swoje zdanie odrębne.

Tak się zastanawiam jak na odbiór wpływa czytanie/słuchanie?
Wydaje się że to jednak dwa różne światy z których czytanie osobiste ma sporą przewagę. Teksty nudne, głupie, byle jakie mają mniejszą szansę u Czytelnika niż u Słuchacza. Tak myślę. Z kolei teksty ambitne, trudniejsze wymagające zastanowienia tracą na słuchaniu, bo nie ma czasu na przemyślenia...

[Fidel-F2]

1.

[Kruk Siwy]

Mea culpa. Powinienem zaznaczyć, że moje dywagacje na temat czytania/słuchania w zasadzie nie odnoszą się do Tylko ciszy. To tylko moja luźna myśli, która mi przyszła do głowy, bo bardzo często omawiasz tu teksty, których jedynie słuchasz. Jak zmieniłby się Twój odbiór gdybyś jednak je czytał? Oto jest pytanie.
Ja w swoim czasie wysłuchałem całego Milenium i kurka wodna - podobało mi się, choć dzieło to jest grafomańskie do bólu. Gdybym miał się przebijać przez te tysiące stron "ocznie" poległbym z pewnością.
A tak - pamiętam - w trakcie słuchania zrobiłem sobie pół godziny drzemki tekst sobie szemrał a gdy wróciłem do świata nie miałem trudności z ciągłością akcji...
Swoją drogą lektor był mistrzem.

[Fidel-F2]

W kraju niewiernych - Jacek Dukaj

Część tych opowiadań czytałem w latach dziewięćdziesiątych w periodykach. Trochę czasu minęło więc w pamięci wiele nie zostało, poza wrażeniem, że były to rzeczy wybijające się ponad ówczesne tło. Dziś jestem bardziej krytyczny , ale też chyba więcej zauważam.

Najpierw zalety.
Najmocniejszy aspekt to zdecydowanie warsztat, zwłaszcza u tak młodego człowieka jakim wtedy był pan Jacek. Elegancja zdań, naturalne w brzmieniu dialogi, stosownie modulowana narracja. Co prawda we wcześniejszych chronologicznie tekstach pojawia się pewna barokowa przesada pretensjonalnych napuszeń czy też próba lemowskiej szermierki słownikiem wyrazów obcych, nie zawsze perfekcyjna, ale to drobne zanieczyszczenia literackiej materii, zwłaszcza, że widać poprawę. Teksty późniejsze są w tym aspekcie wyraźnie dojrzalsze.
Druga sprawa to pomysłowość w kreacji rzeczywistości. Jest tu nieprzeciętna wyobraźnia, brak zahamowań, rozmach, wędrówki myśli w obszary dla innych niedosiężne.
I trzeci aspekt pozytywny to problemowość. Widać w młodym filozofie ferment w poszukiwaniu absolutu. Wydaje się, że bardzo by chciał, ale w którym kierunku by nie poszedł, zawsze kończy się to brakiem satysfakcji.

Najsłabiej zaś oceniałbym warstwę fabularną i puenty. Fabuły w tym zbiorze, niemal jak jedna, są wyjątkowo proste, linearne, wydawałoby się nawet, że w zasadzie zbędne. Najsłabiej wypada tu "Irrehaare", gdzie fabularny szort rozbudowany jest kolejnymi scenkami do sporej noweli. Druga chudość tych historii objawia mi się w zamknięciach, puentach, a raczej ich braku. Autor konstruuje i buduje, nadyma, pączkuje i obrasta, intryguje i kusi, instyguje i obiecuje by na koniec nie dać nic (najsłabszy w zbiorze "Muchobójca", gdzie oprócz braku jakiejkolwiek puenty jest zgrzytająca konstrukcja rzeczywistości, czy "Ziemia Chrystusa" niedopracowana i kończąca się bezsensownie w pół drogi) albo niewiele i niezgrabnie (w zasadzie wszystkie opowiadania oprócz "Katedry").

Z całego zbioru jedynie "Katedrę" mam za rzecz skończoną i kompletną.

Sumując, "W kraju niewiernych" to zbiór literacko elegancki, niemal bez zarzutu, z jakimi tam młodzieńczymi ambicjami, który jednak ani razu nie spowodował u mnie napięcia się mięśnia emocjonalnego czy wzrostu ciśnienia intelektualnego. Dla mnie chyba już za późno na młodogniewne rozprawianie się ze stworzeniem.
7/10

[hebius]

Bohdana Peteckiego czytałem w dzieciństwie i to chyba z jego powieści załapałem bakcyla zainteresowania literaturą sf, bo Lema akurat w mojej bibliotece było mało i pierwsze spotkanie z jego twórczością (śledztwo/katar w jednym tomie) jakoś mnie nie zachęciło do sięgania po kolejne.
Bardzo miło wspominam wszystkie powieści Peteckiego, ale jakoś mnie nie kusiło by do nich wracać. "Tylko ciszę" chyba nawet mam z jakiejś bibliotecznej wyprzedaży.

A sam czytałem ostatnio

William Shakespeare
Troilus i Cressida
Dzieła w przekładzie Macieja Słomczyńskiego

Dziwny dramat. Ani to za bardzo o miłości, choć tytuł z parą kochanków by coś takiego sugerował, ani o polityce i wojnie trojańskiej, bo rzecz się dzieje w siódmym roku zdobywania Troi, gdy Achilles się obraził i sobie odpuścił walczenie i skłonienie go do powrotu na pole bitwy jest jednym z ważniejszych wątków sztuki.
Czyta się to w miarę dobrze, bo Słomczyński nie stroni od obscenów (a obelżywy szyderca Tersytes jest tam w sumie najsympatyczniejszą postacią*), ale widać, ze tłumaczenie już wiekowe. Myślę, że nowy przekład Antoniego Libery (w 2023 opublikował i czytałem parę urywków) może być bardziej przejrzysty i zrozumiały.

___
* Bohaterski Achilles każe zasiec swoim żołnierzom bezbronnego Hektora, gdy ten odpoczywa po walce, a Cressida to w sumie... acha... widzę, że jest tu cenzura obyczajowa - no to Cressid ma pewne problemy z cnotliwością i wiernością.

[Fidel-F2]

Rozkaz wyjazdu - Lothar-Günther Buchheim

Pierwszy tom pięcioksięgu, pod wspólnym tytułem "Twierdza", obrazujący sytuację Niemiec w końcowych fazach wojny. W quasi-autobiograficznej fabule, autor jako etatowy propagandysta i korespondent wojenny podróżuje po kraju i serwuje czytelnikowi coraz nowe obrazy zniszczenia i upadku. Winą obarcza oczywiście nazistów, ma tę grupę społeczną za najgorszy sort Niemca doprowadzającego w swej bucie kraj i naród do upadku. Sam naturalnie, wewnętrznie, jest antynazistą, ale przecież nic nie może, jest jak jest. Co prawda jakoś tam balansuje na krawędzi tworząc w ukryciu sztukę nie do końca prawomyślną czy robiąc zdjęcia utrwalające niekoniecznie akurat wielkość III Rzeszy, ale to wszystko. Zasadniczo robi czego od niego chcą, stara się przeżyć i z grubsza zajmuje się sobą oraz przyjaciółmi. Wysiłek wojenny ma za przereklamowany.

Pozycja nie zrobiła na mnie większego wrażenia. "Okręt" to było coś, "Twierdza" to już takie odcinanie kuponów. Fabularnie nudna, w sferze przekazu poprawna i oczywista. Miałem nieustanne odczucie, że autor się odrobinę wybiela. Warsztatowo rzecz w porządku, naturalistyczna narracja, drobiazgowa, ekshibicjonistyczna kreacja głównego bohatera, reszta zgrabna. Dodatkowo sporo pejzaży, rozważań o kulturze.

Miałem w planach lekturę całości, ale po pierwszym tomie zrezygnowałem. Nie dlatego, że to niedobra proza, po prostu nie czuję potrzeby dalszego wałkowania tego samego. Z pewnością w kolejnych tomach znajdują się pojedyncze kadry, które chętnie bym poznał, ale kolejnych tysiąc z hakiem stron opisujących upadek Tysiącletniej Rzeszy? Jeśli mam wybór, to raczej sobie daruję.

Rzecz poprawna. Dla kogoś kto wchodzi w temat może być fascynująca. Dla wyjadaczy to raczej nudna powtórka.
6/10

[Fidel-F2]

Przystanek na horyzoncie - Erich Maria Remarque

Mamy tu "codzienne życie" arystokracji i elit finansowych sprzed stu lat. Ruletka, flirty, rauty, wycieczki jachtem, wyścigi samochodowe, itp. I tak w kółko, w dowolnej kolejności. Postacie płytkie, powierzchowne, o reakcjach przedszkolaka obrażonego na zupę pomidorową. Dialogi pasujące do postaci, drętwe i trywialne, gdzie, dość pokracznie, autor próbuje błysnąć tandetną oryginalnością.

Być może ja nie rozumiem jak należy i tak naprawdę Remarque w jakiś subtelny sposób krytykuje pustotę takiego dekadenckiego stylu życia. Jednak nie przekonuje mnie taki pogląd. Doświadczenie wynikłe z lektury poprzednich pozycji mówi mi, że niestety tak nie jest. Jednak nawet jeśli to prawda, to wykonanie jest fatalne. Nieustannie monotonna narracja, schematyzm i pensjonarskie przemyślenia błyskawicznie doprowadziły mnie do beznadziejnego otępienia.

Postanowiłem sobie przeczytać całego, u nas wydanego, Remarque'a, w kolejności powstawania dzieł. I jest to bolesne doświadczenie. Debiut był żenującym, afektowanym pseudomoralitetem, druga w kolejności, "Gam", to gniotowaty brudnopis. "Przystanku na horyzoncie" nie ukończyłem, porzuciłem w 1/3. To pozycja licha, mdła i banalna a co za tym idzie niezmiernie nudna. Zdecydowanie odradzam, szkoda życia.

3/10

[Fidel-F2]

Na wodach północy - Ian McGuire

Wielorybnicza wyprawa na północne wody wydaje się być zwyczajna jak wszystkie inne, jednak, co dla większości załogi jest tajemnicą (ale nie dla czytelnika, ten wie wszystko od początku), wpleciona jest tu pewna intryga czyniąca wyprawę bardziej niebezpieczną.

Wiele osób irytuje typ literatury milusiej, znanej pod kryptonimem "cosy". Dzieło McGuire'a to antyteza takiego podejścia. "Na wodach północy" to proza bardzo esencjonalna, gęsta i lepka, brutalna, wulgarna, do bólu szczera i prawdziwa turpistycznym realizmem.

Nie jest to żaden kryminał, thriller ani inna pierdołowata sensacyjka. To doskonałe studium człowieka umieszczonego w brutalnej rzeczywistości i jeszcze bardziej brutalnym społeczeństwie. Mamy tu rozmaite charaktery i obserwujemy jak radzą sobie z rzeczywistością, która nie daje forów i nie wybacza najdrobniejszych błędów czy słabości. Brytyjskie Imperium chełpiło się w swej arogancji kulturową, moralną i cywilizacyjną przewagą. W rzeczywistości był to systemowy darwinizm podporządkowujący, eksploatujący i niszczący wszystko co słabsze. Obrywa się też chrześcijaństwu, butnemu i nieempatycznemu, gardzącemu innością, będącemu doskonale wpasowanym elementem owego nieludzkiego systemu. Z dalszej perspektywy możemy sobie porównać ów świat z dzisiejszym, który wciąż nieidealny, jest jednak dzięki osiągnięciom lewicy na przestrzeni ostatnich dwóch wieków, miejscem o wiele bardziej przyjaznym i humanitarnym.

Doskonała lektura.

Wysłuchałem w bardzo dobrej interpretacji Jakuba Kryształa.
10/10

[Fidel-F2]

Słabsi - Sigrid Nunez

Rzecz bez jakiejkolwiek fabuły, zbiór przemyśleń autorki na tematy dowolne czyli stek banałów. Dotrwałem do połowy z nadzieją, że coś się wyklaruje. Było coraz gorzej.

Warsztat w porządku.

Słuchałem w interpretacji Joanny Domańskiej.
1/10

[Fidel-F2]

Ganbare! Warsztaty umierania - Katarzyna Boni

To coś więcej niż reportaż. Przyglądamy się tu Japonii przez pryzmat katastrofy (zaczynem jest tsunami z 2011r. i związana z nim awaria elektrowni atomowej), gdzie poczucie zagrożenia nie jest aberracją, sporadyczną osobliwością, ale stałą składową życia, przez co ma wyraźny i zasadniczy wpływ na tworzącą się kulturę w bardzo szerokim spektrum. Od mistycyzmu i obrzędowości religijnej po kulinaria. Autorka stara się objąć swym zamierzeniem cały ten konglomerat.

Z jednej strony mamy tu wysoką kulturę literacką, z drugiej reporterskie zaangażowanie skrzyżowane z wrażliwością i szacunkiem dla człowieka.

Cenne przedsięwzięcie.

Wysłuchałem w bardzo dobrej interpretacji Beaty Jewiarz.
8/10

[Fidel-F2]

Kacica - Pavel Kohout

Pierwszy raz czytałem ze trzydzieści lat temu. W pamięci pozostało wrażenie oryginalności, nietypowości. Nie bardzo wtedy wiedziałem jak się ustosunkować, brakowało mi narzędzi chyba, haków do umocowania. Dziś, wydaje mi się, odbieram "Kacicę" bardziej świadomie. Powieść to rzeczywiście nietypowa, opowiadająca o szkole katów we współczesnej (ówczesnej) Czechosłowacji i Lizince, dorastającej dziewczynce z dziwną konstrukcją psychiczną, która trafia do owej placówki wskutek dość poplątanego zbiegu okoliczności i staje się mimowolnym katalizatorem dramatycznych wydarzeń.

Sama fabularna osnowa, rok z życia katowskiej alma mater, jest zbiorem historyjek czasem ciekawych, czasem lekko nużących. Sednem powieści jest jednak "drugie dno". Powierzchowny absurd, groteska a czasem niemal slapstickowa komedia służą autorowi jako baza do poważnej wypowiedzi na temat rozliczeń drugowojennych, krytyki systemu rewolucyjno-totalitarnego, mechanizmów sprawowania władzy, ludzkich postaw, wpływu okoliczności na człowieka czy roli przypadku. Kohout trochę szydzi też z czytelnika, bo ten musi się odnaleźć w skomplikowanym, wielopoziomowym galimatiasie i odpowiedzieć na pytanie czy to jeszcze żart czy już może całkiem poważna wypowiedź.

"Kacica" to jedna z najbardziej oryginalnych, przewrotnych i inteligentnych powieści jakie czytałem. Zastanawia jedynie niewielka popularność i prestiż tego wybitnego dzieła. Rzecz chyba przerasta ogół społeczeństwa, nie każdy potrafi zajrzeć za maskę błazna.

10/10

[Fidel-F2]

Mikrotyki - Paweł Sołtys

Nie jestem w stanie słuchać piosenek Pablopavo i ludziki, gwałcą moje poczucie estetyki. Nawet nie wiem o czym on tam śpiewa, forma jest tak odpychająca, że najszybciej jak mogę zmieniam stację. A ludzie mówią, że jakoś niegłupio tam gada.

Nie bardzo rozumiem tytułowy neologizm. Że mikro- no to wiem, ale skąd wzięła się końcówka i co to słowo znaczy? Drobiazgi takie, ok, ale że od razu konieczny neologizm? Artystowskie trochę.

Autor wyraźnie wzoruje się na Hrabalu, czego chyba nie ukrywa, piewcy nieefektownej codzienności, błahostek, pozornie niegodnych uwagi wyblakłych ludzi. Sołtys serwuje nam serię króciutkich impresji, okruchów pamięci. Bywa, że ukazuje głębię tam gdzie większość widzi tylko płaską fasadę, bywa, że pogrąża się sentymentalnie w "kiedyś to było", w czasach gdy człowiek był młody i nic nie miał, ale cieszyło go wszystko. Czasem to takie oczywiste oczywistości, a czasem zastanowiłem się przez moment nad celnością spostrzeżenia. Historie te, choć przyziemne, realistyczne, nasączone są swoistą poezją.

Nie jest to nic specjalnie wyjątkowego czy odkrywczego, ale dobrze się czyta, jest gładkie warsztatowo, pozwala czasem poczuć jakąś emocję, nad tym i owym się zastanowić, może nawet zrewidować w sobie to i owo.

8/10

[Fidel-F2]

Grobowa cisza, żałobny zgiełk - Yōko Ogawa

Niby zbiór opowiadań ale kompozycyjnie bliższe to formie tarantinowskiego Pulp Fiction. Grupa postaci, która w kolejnych odsłonach przechodzi między planami. W jednym opowiadaniu/rozdziale bohater gra rolę pierwszoplanową, by w kolejnym zniknąć a jeszcze później zagrać w tle lub być elementem jakiegoś drobnego epizodu.

Nie ma tu jednej koherentnej fabuły, to raczej zapis jednej sceny, podzielony na kolejne epizody. W każdy z tych epizodów mamy jakieś odniesienie do śmierci. Autorka próbuje osiągnąć pewien poziom niesamowitości balansując na granicy realizmu i jakiegoś pomieszania mistyczno/fantastycznego. Z tym że nigdy nie stawia kropki nad "i", i zmierzając, sugerując ów magiczny kierunek, zawsze zatrzymuje się na moment albo dwa przed punktem za którym czytelnik mógłby definitywnie stwierdzić "Tak, to jest magia". W konstrukcji i narracji widać w tym szablon charakterystyczny dla twórczości Dino Buzzatiego. Jednak Buzzati szedł mocniej i dalej. Nie bał się abstrakcji, absurdu, mroku. Ogawa dba o to by żadnego z tych określeń nie można było bezwzględnie powiązać z jej twórczością. Raczej zaznacza możliwość niż próbuje ją rozgryźć do końca.

Warsztatowo rzecz jest gładka i okrągła, nic tu nie wystaje i nie przeszkadza.

Sumując, jest to dość przyjemny, nijak nie wyjątkowy, niewielki tomik jako takiej zabawy z pomysłami mogilno-żałobnymi w raczej pastelowej tonacji. Rozpatrywałbym raczej w kategorii popkulturowego standardu.

Wysłuchałem w interpretacji naprzemiennej duetu Katarzyna Kukuła, Bartosz Głogowski. Oboje państwo bez zarzutu.
6/10

[Fidel-F2]

Kraina Baśni - Paul McAuley

Mamy tu realia dość niedalekiej przyszłości wypełnionej elementami typowymi dla cyberpunku, jakiegoś biopunku, posthumanizmu (pojęcia typu genżynieria, nanoinżynieria czy memoinżynieria) i postępującej, burzliwej emancypacji istot myślących stworzonych przez człowieka. Tam gdzie Dick w "Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?" powiedział A i zadawał pytania, McAuley dołożył z pół alfabetu. Powstała rzeczywistość jest mocno różna od tej nam znanej. Autor pisząc powieść beletrystyczną porusza się na osi pomiędzy znanym a nieznanym. Jeśli obecność pierwiastka "nieznane" jest bliskie ekstremum, czytelnik odbiera rzecz jako chaos nie będąc w stanie do niczego się odnieść. Jeśli jednak mamy sytuację odwrotną i dzieło składa się jedynie ze "znanego" otrzymujemy wtórność i nudę. Zadaniem twórcy jest znaleźć złoty środek, który, matematycznie ujmując, będzie się zawierał w jakimś akceptowalnym przedziale. Część czytelników będzie preferowała lektury zbliżające się do jednego krańca, część do drugiego, większość będzie się dobrze czuła gdzieś pośrodku. W Krainie Baśni - McAuley zbliża się mocno, a pewnie dla sporej grupy odbiorców przekracza, kraniec w którym dominuje "nieznane", przez co spora część czytelników może się odbić od lektury.

Książka, w przeciwieństwie do oryginalnego rynku, nie została u nas doceniona. Wiązać się to może z tym, że to lektura trudna, pełna "nieznanego", wymagająca nieustannego skupienia i elastyczności umysłu, ale również z błędem wydawniczym. Oryginalny tytuł "Fairyland" przełożony został na "Krainę Baśni" co ma sens, jednak dołożona do tego została generyczna okładka fantasy mająca się nijak do treści (jest to chyba swoisty rekord niedopasowania). Potencjalny czytelnik widzi tytuł fantasy, do tego dostaje okładkę fantasy, a w środku hardkorowy wieloaspetowy punk. Ergo docenić publikację jest w stanie czytelnik bardzo mocno świadomy.

Oryginalna, nie idąca na skróty, ambitna powieść.
8/10

[Fidel-F2]

Opowiadania na czas przeprowadzki - Paweł Huelle

Zbiór opowiadań gdzie, powierzchownie, czepiamy się pomorskości, jednakowoż autor zamieszcza w tych utworach kilka rozmaitych aspektów, rozliczeniowych wojennych, komunistycznych, komentując wojenne/powojenne realia, ale też przecina je warstwami humanizmu w różnych postaciach. Napisane to wszystko jest zgrabnie, autor ma talent budowania nastroju, i jest to za każdym razem portugalskie saudade, melancholijne pogodzenie z przemijaniem, zmianą i utratą, brakiem panowania nad własnym losem.

Jedyna rzecz która mi w tym tomiku przeszkadzała, to zupełnie niepotrzebna magia i dosłowny mistycyzm. To taka poszerzona pareidolia, niepotrzebne doszukiwanie się znaczenia we wszystkim co nas spotka. No i może jeszcze, ale to już tak czepliwie, nie do końca koherentny aspekt fabularny niektórych utworów.

Recz w żadnym razie wybitna, ale z pewnością rzetelna, profesjonalna, z jakąś ambicją i jednak wyróżniająca się na tle. Jako całość, zwarta i przemyślana.
7/10